Кан белән яуланган җиңу

       " Мин кебек өлкән буын кешеләре үткәннәрне баштан кичергәндә хәтерләрендә югалмаслык тирән әз калдырган истәлекле вакыйгаларга уйлары белән кире әйләнеп кайталар.Шундый онытылмаслык хәтәрдә уелып калган вакыйгаларың берсе минем  өчен Бөек Ватан сугышынның беренче елы беренче көннәре.Менә мин фронттан язган язмаларымны архивымны актарам.Сугыш башындагы канлы бәрелешләр җиңелү һәм чигенү ачылары дошман гаскәрләре боҗрасына эләгеп сугыш припасларысыз азыксыз ач-ялангач хәлдә дошман камалышында сугышула-болар инде бар да тарих. Сугышның башын беренче елны кадровый хәзмәттә каршылагын . Мин кебек өлкән буын кешеләре үткәннәрне баштан кичергәндә хәтерләрендә югалмаслык тирән әз калдырган истәлекле вакыйгаларга уйлары белән кире әйләнеп кайталар.Шундый онытылмаслык хәтәрдә уелып калган вакыйгаларың берсе минем  өчен Бөек Ватан сугышынның беренче елы беренче көннәре.Менә мин фронттан язган язмаларымны архивымны актарам.Сугыш башындагы канлы бәрелешләр җиңелү һәм чигенү ачылары дошман гаскәрләре боҗрасына эләгеп сугыш припасларысыз азыксыз ач-ялангач хәлдә дошман камалышында сугышула-болар инде бар да тарих. Сугышның башын беренче елны кадровый хәзмәттә каршылагын исән калган фрон товиклар без бик аз санда калдык инде . Мин кебек өлкән буын кешеләре үткәннәрне баштан кичергәндә хәтерләрендә югалмаслык тирән әз калдырган истәлекле вакыйгаларга уйлары белән кире әйләнеп кайталар.Шундый онытылмаслык хәтәрдә уелып калган вакыйгаларың берсе минем  өчен Бөек Ватан сугышынның беренче елы беренче көннәре.Менә мин фронттан язган язмаларымны архивымны актарам.Сугыш башындагы канлы бәрелешләр җиңелү һәм чигенү ачылары дошман гаскәрләре боҗрасына эләгеп сугыш припасларысыз азыксыз ач-ялангач хәлдә дошман камалышында сугышула-болар инде бар да тарих. Сугышның башын беренче елны кадровый хәзмәттә каршылагын . Мин кебек өлкән буын кешеләре үткәннәрне баштан кичергәндә хәтерләрендә югалмаслык тирән әз калдырган истәлекле вакыйгаларга уйлары белән кире әйләнеп кайталар.Шундый онытылмаслык хәтәрдә уелып калган вакыйгаларың берсе минем  өчен Бөек Ватан сугышынның беренче елы беренче көннәре.Менә мин фронттан язган язмаларымны архивымны актарам.Сугыш башындагы канлы бәрелешләр җиңелү һәм чигенү ачылары дошман гаскәрләре боҗрасына эләгеп сугыш припасларысыз азыксыз ач-ялангач хәлдә дошман камалышында сугышула-болар инде бар да тарих. Сугышның башын беренче елны кадровый хәзмәттә каршылагын исән калган фрон товиклар без бик аз санда калдык инде.

     Билгеле Бөек Ватан сугышы иң авыр һәм кан коешлы халкыбыз өчен иң кыен сынаулар китергән сугыш булды.Сугышның башы-беренче елы аерата фаҗигале булды.Көчле һәм мәкерле дошманга Көнбатыш фронтта Смоленск юнәлешендә 1941 елның июль-августында Ельня чыгынтысындагы фашист гаскәрләренә каршы Кызыл Армия үзенең беренче уңышлы һөҗумен ясады. 5 сентябрьда безнең гаскәрләр Ельня шәһәрен азат иттеләр.Дошман биредә узенең сайланма дивизияләренең 40-50 меңләп гаскәрен югалтты 4-5 танк һәм механикалаштырылган тукмалган дивизия калдыкларын алып алар урынына 5 нче укчы дивизия китерде.Гитлер командованиесе Мәскәүгә юнәлдерелгән һөҗумен кичектерергә мәҗбүр булды . Ләкин дошман эле көчле иде ул яңа резервлар туплап 1941 елның октябрь башында кабат һөҗүмгә күчте.Бу һөҗүм нәтиҗәсендә Көнбатыш фронттагы берничә армия шулар арасында мин хезмәт иткән 32 нче армияда чолганышта калдылар.Без 20 көнгә якын дошман тылында аңа каршы  сугыштык Тик соңга  таба  сугыш припаслары да азык та бетте пуля гына түгел безгә ачлык та яный башлады.Бәрелешләрдә күп иптәшләр һәлак булды ләкин без исәннәр чолганыштан чыгып үз гаскәрләребезгә кушылдык.

1942 елның  Яңа ел төнен миңа Төняк-Көнбатышта Карелия фронтында 65 нче дингез бригадасында һөҗүмдә каршыларга туры килде. Бескозырклар бушлатлар ботинкалар кигән моряклар кулларына автомат тотып 40 градуслы салкынды билдән кар ерып төнге сәгать12 дә Массельск шәһәрчеген азат итү өчен "Ура" кычкырып аткага күтәрелделәр тимер юл станциясе һәм шәрчек немец фашистларыннан һәм ак финнәрдән азат ителде.Без төньякта дошманга Ленинградка килү юллырдын бикләдек һәм Ладога күле аша тормыш юлы сузуга өлеш кертек.Лениградны сакладык.  Батарея ткпчылары нинди генә кыюлыклар һәм тапкырлыклар күрсәтмәделәр.Дошманның алгв кыры гел ташлыктан торган калкулыкта урнашкан иде. Аның ут нокталарынкузәтү пунктыннан күреп тә булмый ябык позициядән орудиеләр уты белән дә  җимеру кыен иде.Шуңа курә тупчылар бер орудие алгы кардагы 5 катлы зур йртның 4 нче катына урнаштырып туры аптып дошманның безнең өчен куркыныч ут нокталарын җимерергә булдылар.Авыр орудиене күтәрү өчен бернинди җайланма да юк. Шулай да дүртенче катына ут позициясендә урнаштырылган орудие туры атып дошманның алгы кырдагы ныгытамаларын(ДЗОТларын блиндажларын тарншеяларын) җимерде дистәләгән солдатларын юк итте. Орудиебез дәтупычлар да исән калды. Бу турыда үзәк матбугат та язды.Ә тупчылар сугышчан бүләкләргә лаек булдылар.

1945 ел.Сугышның соңга айлары. Хәзер безнең җиңү бәхәссез.Совет гаскәрләре Берлин юнәлешендә зур һөҗүм алып баралар. Ә мин хәзер II Балтыйк буе фронтында. Фашистларның Курляндиядә чолганышка эләккән 200 меңгә якын кешедән торган армиясен тукмаклыйбыз. Хәзер һәреберебезнең уенда исән калып җиңү көнен күреп булса иде дигән теләк.Бер торак пункт өчән һөҗүм вакытында таш дивар кырында урнашкан күзәтү пункты янына дошманның авыр снаряды төшеп ярылда. Калын стена җимерелеп без капланып калдык  Батарея уты идарәсез калып ут тукталды.Ә без 4 кеше һавасыз тончага башладык. Ләкин бу хәлне күреп алган укчылар безне коткардылар. Дошманга каршы һөҗүмне дәвам иттек. Уңышлы һөҗүм өчен күпләребез дәуләтнең сугышчан буләкләрен алды. Соңгы сугыш 8 майда булды.Юкса бу көн сугыш тукталган көн дошманның капитулция ясаган көне.Ә без сугышны дәвам иттек .Шуны кирәкмәгән һөҗүмдә ничәләп яп-яшь офицерларыбызны һәм сугышчыларыбызны корбан иттек.Бик кызганыч булды.

Безнең җиңү зур корбаннар кан белән яулаган җиңу булды.Безнең районыбыздан Бөек Ватан сугышында 13 меңгә якын кеше катнаша шуларың 3 меңнән артыгы гына исән кайта. Без өч бертуганнан минем дә ике абыем фронтта һәлак булды.

Мин сугышкан Кызыл Байрак орденлы 201 мотомех укчы дивизия хәзер Таҗикстанда Әфгастан чикләрендә хәзмәт итә.Мин анда хәзмәт итуче яшь полкташларыма хәрби бурычларын намус белән үтәп исән калуларын телим.Кабат сугышлар булмасын иде.

Хәзер элекке Советлар Союзы составында 1941-1945 елларда Бөек Ватан сугышында катнашкан илләрнең һәм Гитлер блогына  каршы II Бөтендөнья сугышында фашистлар Германиясын тар--мар итүдә катнашкан илләрнең хөкүмөтләре һәм халыклары бү Җиңүнең 70 еллыгың билгеләп үтү өчен зур хәзерлек чаралары күрәләр. Россия халкыда бу зур бәйрәмгә хәзерләнә. Соңгы елларда халыкара күләмдә туган кайбер катлаулы хәлләрне игътибарга алып донья халыклары кабат яңа сугышлар булмасын өчен бердәм зур тынычлык көче булып чыгарга тиешләр.Барлык дөнья халыкларының да төп теләге-тынычлык!"

    Бөек Ватан сугышы һәм хезмәт ветераны Азнакай районының почетлы гражданины

Миргасим Ксыймов